روش تشخیص عسل طبیعی و تقلبی

در این مقاله تلاش می کنیم از صفر تا صد “خرید عسل طبیعی” را برای مشتری توضیح دهیم.

هدف ما اینست که مشتری پس از مطالعه این مقاله اطلاعات جامعی راجع “عسل طبیعی و تقلبی” کسب نماید و بتواند به سوالات زیر پاسخ دهد:

1- آیا عسل طبیعی جای شکر را می گیرد؟ عسل بخریم یا شکر؟

2- انواع عسل تقلبی کدامند و چگونه تهیه می شوند؟

3- چه روش هایی برای “تشخیص عسل طبیعی و تقلبی” وجود دارد؟ چگونه عسل طبیعی و تقلبی را تشخیص دهیم؟

4- انواع عسل طبیعی چیست؟ عسل وحشی و عسل کندو چه تفاوت هایی دارند؟

5- عسل تک گل و چندگل چه عسل هایی هستند؟ چند نوع عسل تک گل وجود دارد؟ ملاک انتخاب گل عسل طبیعی چیست؟

6- برای انتخاب بهترین برند عسل طبیعی چه ملاک هایی وجود دارد؟ بهترین مارک عسل ایران چیست؟

آیا عسل طبیعی جای شکر را می گیرد؟ عسل بخریم یا شکر؟

عسل و شکر هردو برای بدن لازم هستند.

هر دوی این شیرین کننده ها دارای گلوکز و فروکتوز هستند.

در مراحل تولید شکر اسیدهای ارگانیک، پروتئین، نیتروژن، آنزیم ها و ویتامینهای موجود در نیشکر نابود می شوند.

در حالیکه عسل به عنوان یک شیرین کننده طبیعی فقط در معرض گرمای متوسط قرار می گیرد.

همچنین عسل دارای خواص آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریایی است که در شکر وجود ندارد.

در این قسمت سه واقعیت تغذیه ای سلامتی عسل را بیان می کنیم تا مشخص گردد که عسل بهتر است یا شکر؟

1- یک قاشق سوپ خوری شکر با ساکاروز دارای 46 کالری است.

در حالیکه یک قاشق سوپ خوری عسل طبیعی دارای 64 کالری است.

اگر چه عسل ممکن است دارای کالری بیشتری باشد اما چون شیرین تر از شکر طبیعی است مقدار کمتری از آن را مصرف می کنیم و در نتیجه ممکن است حتی کالری کمتری نسبت به کالری شکر استفاده کنیم.

اگر چه عسل گرانتر است اما مقرون به صرفه تر از شکر است.

2- شکر ساکاروز است که از دو مولکول چسبیده به هم تشکیل شده است.

هنگامی که شکر مصرف می کنیم معده ما مجبور است از آنزیم هایش برای جدا کردن این دو مولکول استفاده کند تا ما بتوانیم انرژی آن را دریافت کنیم.

اما ساختار عسل کاملا متفاوت است.

زنبورها آنزیم خاصی را به شهد اضافه می کنند که ساکاروز را به گلوکز و فروکتوز تقسیم می کند.

این دو نوع شکر ساده مستقیما جذب بدن می شوند.

عسل دارای شاخص گلیسمیک ( GL) است.

GL مقدار تاثیر منفی غذا را در سطح گلوکز خون اندازه گیری میکند.

هر چه میزان GL خون پایین تر باشد میزان جذب و تزریق قند به جریان خون آرامتر بوده و بنابراین فرایند هضم غذا آرام تر و سالم تر خواهد بود.

3- برخلاف عسل، قند خالی از مواد معدنی و ویتامین ها است و از مواد مغذی بدن برای متابولیسم استفاده می کند.

هنگامی که این مواد مغذی تمام می شوند متابولیسم کلسترول و چربی نیز متوقف می شود.

این خود منجر به کلسترول بالا و مرض چاقی در بافتها و ارگانهای بدن می شود.

این بدان دلیل است که بسیاری از افراد چاق از سوء تغذیه رنج می برند.

پیغام ما این است اگر مراقب اضافه وزن و چاقی خود هستید عسل انتخاب بهتری است.

بعلاوه تفاوت آنها در مواد مغذی موجود در آنهاست.

مزه شکر هیچگاه قابل مقایسه با عسل نیست.

اگر چه مزه هر دوی آنها شیرین است اما عسل دارای مزه منحصر به فردی است که می تواند مفیدتر و عالی تر از بسیاری از غذاها و نوشیدنیها باشد.

تنوع شهد گلهای موجود در عسل و مزه آنها آنقدر زیاد است که تجربه مزه هر کدام از آنها می تواند چشایی شما را تقویت کند.

در اینجا یک نکته مهم وجود دارد: کدام نوع عسل از شکر بهترست؟

موقعی که از عسل صحبت می کنیم، منظور ما عسل طبیعی است نه عسل تقلبی.

چه بسا برخی از انواع عسل های تقلبی وجود دارند که نه تنها هیچ خاصیتی ندارند بلکه ممکن است برای سلامتی انسان مضر و حتی زیانبار تر از شکر باشند.

بنابراین لازم است انواع عسل تقلبی و طبیعی را بشناسیم و با روش تشخیص عسل طبیعی و تقلبی آشنا شویم.

شناخت انواع عسل تقلبی

از آنجا که عسل های تقلبی بسیاری در بازار عسل ایران وجود دارد، بهتر است قبل از خرید عسل، انواع عسل تقلبی را بشناسیم.

لازمه تشخیص عسل طبیعی و تقلبی، شناسایی راه های تقلب کردن است.

تقلب در ساخت عسل به روش های متنوعی انجام می‌شود، در حدی که اگر شما را بالای سر یک کندوی عسل بردند هم نمی‌توانید مطمئن باشید عسل های داخل موم ‌های این کندوها تقلبی است یا اصل.

یکی از روش‌های تقلب در ساخت عسل این است که مواد گلوکزی را در آب و شیره گیاهان حل می‌کنند و به‌صورت عسل درمی‌آورند (عسل مصنوعی).

راه دیگر این است که به جای گیاهان، زنبور‌ها را با آب قند تغذیه کنند (عسل تغذیه ای).

این عسل در آزمایشگاه به علت درصد بالای ساکاروزی که دارد، قابل‌تشخیص است، اما در مغازه‌های عسل‌فروشی تقریبا غیرممکن است.

بنابراین به طور علمی، عسل مصنوعی یا عسل تقلبی از نظر شیوه تولید به دو دسته کلی تقسیم بندی می شود.

انواع عسل مصنوعی یا عسل تقلبی شامل موارد زیر است:

عسل صنعتی (عسل کارگاهی)

عسل صنعتی بدون دخالت زنبور عسل ساخته می شود و در ساخت آن از قند نیشکر و شیره خرما و … استفاده می کنند.

مانند عسل خرما و عسل چینی .

عسل شبه طبیعی (عسل تغذیه ای)

عسل شبه طبیعی یا عسل تغذیه ای عسلی است که با دخالت زنبور عسل ساخته می شود اما زنبور عسل به صورت مصنوعی با آب و شکر و شیره میوه ها تغذیه می گردد.

انواع روش های تشخیص عسل طبیعی و تقلبی

روش تشخیص عسل طبیعی و تقلبی (روش حسی)

ایران کشوری چهار فصل با پوشش گیاهی بسیار متنوع است که منجر به تولید عسل های گوناگونی می شود.

تنوع عسل در شهرهای مختلف، شناسایی عسل طبیعی از عسل تقلبی را دشوار می‌ کند.

حال با ورود عسل انواع عسل مصنوعی و تقلبی به بازار و طمع‌ ورزی افراد سودجو، این شناسایی مهارت ویژه‌ ای می ‌خواهد.

برخی ادعا می ‌کنند طعم، رنگ، میزان چسبندگی، میزان رطوبت، شعله ‌ور شدن یا نشدن، شکرک زدن یا نزدن و… نشانه ‌های خوبی برای شناسایی عسل تقلبی از عسل طبیعی است .

اما این نشانه ها هیچکدام قطعی نیست زیرا طعم، رنگ و میزان رطوبت عسل، رابطه مستقیمی با محیطی که زنبور در آن تغذیه کرده دارد.

در روش حسی، برای مصرف ‌کننده یک راه بیشتر برای تشخیص عسل طبیعی و تقلبی وجود ندارد؛ آن هم استفاده از ابزارهایی است که بدن در اختیارش گذاشته است. با چشمانش شکل ظاهری عسل را ارزیابی می کند، با بینی‌ اش آن را بو می‌کند، با زبانش آن را مزه ‌مزه می‌‌کند اگر مجموعه باب طبعش بود، اگر عسل به‌خصوص عطر و طعم گلها را داشت این عسل، عسل واقعی (طبیعی) است و ارزش آن را دارد که بهای آن را در حد معقول بپردازد.

مزه ی عسل طبیعی و تفاوتش با عسل تقلبی

عسل طبیعی، علاوه بر شیرینی خاص، دارای مزه و طعم ویژه ای است که فقط در عسل وجود دارد و عسل های مصنوعی فاقد این نوع مزه می باشند.

عسل خالص و اصل به جز مزه شیرینی ، طعمی مطبوع دارد که بسته به گیاه آن فرق می کند.

درحالیکه عسل های نامرغوب، تقلبی، مصنوعی و صنعتی به جز مزه شیرینی چیزی ندارند.

عسل طبیعی به سرعت در دهان آب می شود و پس از مصرف ایجاد انرژی و نشاط می کند، در حالی که عسل تقلبی طعم نبات می دهد.

تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با بو

اگر درب بطری عسل مدتی بسته باشد، هنگام باز کردن درب، بو و رایحه مطبوع عسل طبیعی را می توانید استشمام کنید.

هر نوع عسل طبیعی بویی متناسب با گل استحصال شده از آن دارد.

عسلی که بوی خاصی ندارد کمی مشکوک به تقلبی است.

عسل هایی که زنبور آن از گل‌ های معطر همانند گل محمدی، زعفران، اقاقیا تغذیه کرده‌اند، رایحه خوشبو‌تری دارند تا عسل‌هایی که زنبورهای آن از باغ ‌های میوه یا گون تغذیه کرده باشند، کسی که شامه ‌اش به بوهای طبیعی آشناست و رایحه گیاهان معطر را می شناسد به ‌راحتی از بوی انواع عسل، انواع گیاهانی را که زنبور از آن بهره برده شناسایی می کند.

روش تشخیص عسل طبیعی و تقلبی (روش علمی)

اگر تجربه کافی برای شناسایی عسل طبیعی از عسل تقلبی ندارید، می توانید به مشخصات و استاندارد هایی که نهادهای مسئول برای تولیدکنندگان محصولات عمده، تعریف کرده ‌اند رجوع کنید.

آزمایشگاه ‌های معتبر عسل برای تشخیص خلوص عسل و محاسبه میزان قند افزودنی به آن به مصرف کنندگان کمک می کنند. با تعیین میزان ساکاروز، رطوبت و پی هاش عسل، تا حد زیادی می توان عسل طبیعی را از عسل تقلبی تشخیص داد.

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عسل طبیعی به شرح زیر است:

میزان رطوبت عسل طبیعی

با افزایش میزان رطوبت عسل احتمال تخمیر آن بیشتر می شود.

بسیاری از سازمان های ملی زنبورداری در اروپا حداکثر رطوبت عسل را بین ۱۸ تا ۵ /۱۸ گرم در صد پذیرفته اند.

براساس تحقیقات انجام شده، عسل هایی که رطوبت آنها کمتر از ۱/ ۱۷ درصد باشد تخمیر نمی شوند.

از ۱ /۱۷ تا ۲۰ درصد امکان تخمیر شدن و بالاتر از ۲۰ درصد قطعاً در معرض خطر تخمیر قرار خواهند گرفت.

سازمان ملی استاندارد ایران ( ISIRI 92 ) میزان رطوبت ۲۰ درصد را به عنوان حد مجاز رطوبت عسل پذیرفته است.

مخمرهای موجود در عسل اسموفیلیک (Osmophilic) می باشند و رطوبت موجود در هوا را به شدت جذب می نمایند.

در رطوبت بالای عسل، این مخمرها فعال شده و عسل را تخمیر می نمایند.

عسلی که بصورت طبیعی در کندو تولید شده باشد رطوبت کمی خواهد داشت.

اکثر عسل های طبیعی تولید شده در ایران رطوبتی در حد مجاز را دارند.

معمولا در مناطق مرطوب، چون شمال کشور عسل های تولیدی بیشتر در معرض افزایش رطوبت هستند.

طبق استاندارد ملی ایران (شماره ۹۲ ) میزان رطوبت موجود در عسل با روش رفرکتومتری و اندازه گیری میزان ضریب شکست نور در دمای ۲۰ درجه تعیین می گردد.

میزان ساکاروز موجود در عسل طبیعی

بعضی از افراد متقلب جهت افزایش حجم عسل تولیدی خود اقدام به افزایش شکر به خوراک زنبورعسل می نمایند.

از این رو اندازه گیری میزان ساکاروز موجود در عسل یکی از پارامتر مهم جهت تعیین خلوص عسل می باشد.

تعیین میزان ساکاروز معمولا با روش تیتراسیون فهلینگ و دستگاه ساکرامات انجام می پذیرد.

معمولا مقدار ساکاروز موجود در عسل بین ۲- ۸ درصد متغیر است و چنانچه مقدار ساکارز عسلی زیر ۳ درصد باشد عسل فوق العاده مطلوب و مناسبی است.

البته در استاندارد ملی ایران حداکثر مقدار مجاز برای ساکاروز موجود در عسل ۵ درصد در نظر گرفته شده است.

نسبت فروکتوز به گلوکز در عسل طبیعی

جهت تشخیص میزان خلوص عسل تعیین نسبت بین قندهای فروکتوز و گلوکز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

زیرا این نسبت در عسل های طبیعی و خالص با عسل های تقلبی متفاوت می باشد.

چنانچه نسبت فروکتوز به گلوکز در عسل از یک بیشتر باشد، نشانگر تغذیه زنبورها از شهد گل ها بوده و اینکه به آنها مواد قندی مصنوعی جهت خوراک داده نشده است.

همانطور که پیشتر در معرفی ترکیب عسل ذکر کردیم میزان فروکتوز عسل حدود ۳۸ درصد و گلوکز حدود ۳۰ درصد می باشد.

بنابراین در عسل های طبیعی و خالص نسبت فروکتوز به گلوکز معمولا عددی بین ۱ تا ۲/۱ می باشد که این نسبت در عسل های مصنوعی معمولا عددی کمتر از ۹۵/ ۰ می باشد.

در استاندارد ملی ۹۲ ایران مقدار ۹۰/ ۰ به عنوان حداقل مقدار مجاز و قابل قبول برای این نسبت پذیرفته شده است.

تعیین فعالیت دیاستازی عسل طبیعی

فعالیت دیاستازی عسل نیز یک فاکتور کیفی است که در اثر ماندگاری عسل و حرارت دیدن آن تغییر می کند.

مقدار آن نشانگر تازگی عسل یا حرارت ندیده بودن آن می باشد.

معمولا آزمون دیاستاز عسل طبیعی و سالم باید مثبت باشد، یعنی عسل حرارت ندیده نباشد و فعالیت دیاستازی (DN) مناسبی داشته باشد بطوریکه طبق استاندارد ملی یک عسل مرغوب باید حداقل میزان فعالیت دیاستازی برابر ۸ را داشته باشد.

آزمون دیاستاز نیز به دو صورت کمی و کیفی صورت می گیرد.

در آزمون کمی مقدار فعالیت دیاستازی با استفاده از تکنیک اسپکتروفتومتری و اندازه گیری جذب نمونه عسل در حضور نشاسته و ید در طول موج ۶۶۰ انجام می شود.
طبق روش استاندارد ملی ۹۲ ایران، در این روش رنگ آبی که ناشی از حضور همزمان نشاسته و ید می باشد در اثر فعالیت آنزیم های دیاستاز عسل رو به کاهش می رود.

بنابراین کاهش رنگ آبی در فواصل زمانی معین اندازه گیری می شود.

در روش کیفی نیز آزمایش در حضور نشاسته و ید صورت می گیرد و تغییرات رنگ ناشی از حضور آنزیم دیاستاز نشان دهنده وجود این فعالیت در عسل می باشد.

در آزمون کیفی یک قسمت عسل را با دو قسمت آب مقطر مخلوط کرده، سپس ۱۰ میلی لیتر از این محلول را با ۱میلی لیتر محلول نشاسته ۱درصد مخلوط نموده، یک ساعت در حرارت ۴۵ درجه سانتیگراد در آون یا بن ماری می گذارند.

سپس به آن ۱میلی لیتر محلول ید اضافه نموده و بلافاصله رنگ را مشاهده می نمایند.

سپس به لوله شاهد که حاوی محلول عسل بدون هیچ حرارت دادنی می باشد، نشاسته و ید اضافه نموده سپس لوله های نمونه و شاهد از نظر رنگ مقایسه می شوند.
اگر عسل طبیعی باشد و قبلا حرارت ندیده باشد و آنزیم های آن از بین نرفته باشد، با حرارت ۴۵ درجه در مدت یک ساعت آنزیم های موجود در آن فعال شده و روی محلول نشاسته اثر نموده، آنرا هضم می نماید به طوریکه در لوله حاوی عسل گرم شده رنگ زیتونی یا قهوه ای ظاهر می گردد و در لوله شاهد رنگ محلول آبی سیر مشاهده می شود.

بنابراین در عسل طبیعی رنگ در دو لوله یکسان نخواهد بود ولی اگر عسل حرارت دیده یا تقلبی باشد رنگ در دو لوله شاهد و نمونه یکسان و به رنگ آبی خواهد بود.

تعیین هیدروکسی متیل فورفورال (HFM) در عسل طبیعی

تعیین مقدار هیدروکسی متیل فورفورال فاکتوری مهم در تعیین کیفیت و تازگی عسل است.

همچنین نشان دهنده حرارت دیدگی عسل نیز می باشد.

در عسل های تازه عملا هیدروکسی متیل فورفورال (HMF) وجود ندارد، اما با ماندن عسل در آن ایجاد شده و بتدریج مقدار آن افزایش می یابد.

البته میزان افزایش آن وابسته به PH عسل و درجه حرارت محل نگهداری آن دارد.

ذخیره عسل در مناطق گرمسیر باعث افزایش فاکتور HMF در آن می شود.

اتحادیه اروپا و استاندارد ملی ایران میزان استاندارد حداکثر ۴۰ میلی گرم در کیلوگرم را به عنوان مقدار مجاز اعلام نموده است.

دو روش کمی و کیفی برای اندازه گیری هیدروکسی متیل فورفورال (HMF) در استاندارد ملی معرفی شده است.

در روش کمی از تکنیک اسپکتروفتومتری و اندازه گیری جذب در دو طول موج ۳۳۶ و ۲۸۴ نانومتر استفاده می شود.

در روش کیفی اساس آزمایش بر پایه رزورسینول HMF و ایجاد رنگ قرمز می باشد.

در روش کیفی طبق استاندارد ملی شماره ۹۲ ، ابتدا ۲۰ گرم عسل را در ۲۰ سانتیمتر مکعب آب سرد حل کرده، ۴۰ سانتیمتر مکعب اتر تیلیک به آن افزوده و آنرا به آرامی بهم زده و مخلوط می کنیم.

قسمت اتری را به یک بشر کوچک منتقل کرده و می گذاریم تبخیر شود.

باقیمانده تبخیر را در ۱۰ سانتی متر مکعب اتر حل کرده و به ۲ سانتیمتر مکعب از این عصاره اتری ۲ سانتیمتر مکعب محلول یک درصد رزورسینول در اسید کلریدریک قوی اضافه می کنیم.

چنانچه فورا رنگ صورتی در قسمت اسیدی ظاهر شود، نتیجه مثبت بوده و دلیل وجود قند اینورت مصنوعی در نمونه است.

این رنگ صورتی پس از ۲۰ دقیقه تیره شده و تبدیل به رنگ قرمز آلبالویی در حد فاصل دو قسمت اتری و اسیدی می گردد.

همچنین نتیجه این آزمایش در مورد عسل طبیعی که حرارت دیده باشد مثبت است.

اندازه گیری خاکستر یا مواد معدنی در عسل طبیعی

میزان مواد معدنی موجود در عسل یک عامل تعیین کننده کیفیت برای عسل های با منشاء گیاهی می باشد.

میزان خاکستر یا مواد معدنی عسل نسبت به عسلک کمتر است.

عسلک در واقع عسل با منشا حشرات می باشد که در مواردی که زنبور ترشحات شیرین درختان یا شته ها را جمع آوری و تبدیل به عسل نماید تولید می شود و درصد گلوکز بالاتری نسبت به عسل طبیعی دارد.

در حال حاضر، این معیار با هدایت الکتریکی جایگزین شده است.

استفاده از معیار خاکستر بعنوان یک فاکتور تعیین کیفیت در دوره انتقالی باید حفظ شود، تا زمانیکه هدایت الکتریکی عسل، بعنوان استاندارد جهانی پذیرفته شود.

اندازه گیری هدایت الکتریکی عسل طبیعی

امروزه اندازه گیری هدایت الکتریکی بجای بررسی خاکستر یک مقیاس مناسب دیگر برای تشخیص میزان خلوص عسل می باشد.

این معیار به خاکستر و اسید موجود در عسل بستگی دارد.

هر چه میزان این مواد بیشتر باشد هدایت الکتریکی بیشتر است.

میزان هدایت الکتریکی در عسل حداکثر باید ۸ /۰ میلی زیمنس بر سانتی متر (ms/cm) باشد و این میزان در عسل های مخلوط شده با عسلک از این مقدار بیشتر است.

البته عسل تعدادی از گل ها و همچنین مخلوط آنها، استثناء بوده و تفاوت فاحشی در میزان هدایت الکتریکی آنها وجود دارد.

با توجه به نیاز به اطلاعات بیشتر درباره عسل ها، ضروری است استانداردهای عسل های اختصاصی با منشاء گیاهی و جغرافیایی مختلف مشخص شود.

اندازه گیری هدایت الکتریکی عسل طبق روش استاندارد ملی ۹۲ به سادگی توسط دستگاه هدایت سنج (کنداکتومتر) در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد صورت می گیرد.

از این آزمون برای تشخیص عسل های تک گل از یکدیگر و تمیز عسلک از عسل استفاده می شود.

اندازه گیری اسیدیته آزاد عسل طبیعی

طبق استاندارد ملی ۹۲ ، میزان اسیدیته آزاد برای عسل حداکثر ۴۰ میلی اکی والان در هر کیلوگرم پذیرفته شده است.

هرچند که در دستورالعمل کدکس این مقدار تا ۵۰ میلی اکی والان در کیلوگرم افزایش پیدا کرده است.

اسیدهای موجود در عسل در ساختن مزه خاص آن دخالت دارند.

اسید موجود درعسل احتمالا در عدم رشد میکروب ها در آن تاثیر دارد.

بیشترین اسیدی که در عسل وجود دارد اسید گلوکونیک است که از تاثیر آنزیم گلوکز اکسیداز بر روی گلوکز تولید می شود.

در این واکنش پراکسید هیدروژن نیز تولید می شود که باعث جلوگیری از فساد عسل در طول رسیدن می شود.

چندین اسید دیگر نیز در عسل وجود دارند که مقادیر آنها متغیر بوده و عبارتند از:

اسید استیک، اسید بوتریک، اسید سیتریک، اسید فرمیک، اسید لاکتیک، اسید مالیک، اسید پیروگلوتامیک، اسید فسفریک، اسید سوکسینیک، اسید اکسالیک.

در مواردی که در مراکز پرورش زنبور عسل زنبورها با محلول شکر تغذیه می شوند، زنبورداران به عسل بدست آمده از آنها اسید سیتریک اضافه می کنند تا راحت تر هیدرولیز شود و در نتیجه این کار اسیدیته آزاد در این عسل ها از حد مجاز بالاتر می رود و این امر نشان دهنده ناخالص بودن این عسل ها می باشد.

میزان قندهای احیا قبل هیدرولیز عسل طبیعی

معمولا وقتی نمونه یک عسل طبیعی به دست می آید قند های احیا کننده آن قبل از هیدرولیز باید بالای ۷۰ گرم درصد گرم عسل باشد.

البته استاندارد ملی شماره ۹۲ ایران مقدار ۶۵ گرم در صد گرم عسل را به عنوان حداقل مقدار پذیرفته است و طبق این استاندارد این آزمون با روش تیتراسیون و استفاده از محلول های فهلینگ انجام می پذیرد.

همچنین اندازه گیری قندها در عسل طبق روش استاندارد ملی ۱۲۱۸۷ ایران با روش کروماتوگرافی گازی نیز انجام پذیر است که روشی دقیق تر و حساس تر نسبت به روش تیتراسیون می باشد.

میزان مواد جامد غیر قابل حل در آب

اندازه گیری مواد غیر محلول، برای تعیین ناخالصی بیش از حد مجاز عسل، روش آزمون مفید و مهمی است.

طبق استاندارد ملی ۹۲ ایران، حداکثر مقدار مجاز مواد جامد غیر محلول در عسل های استخراج شده با سانتریفیوژ ۱ /۰ گرم در ۱۰۰ گرم عسل تعیین شده است.

البته در عسل های استخراج شده تولیدی معمولا میزان این مواد کم و مقداری بین ۰۵ /۰ تا ۰۰۵ /۰ گرم در ۱۰۰ گرم است.

موم عسل از جمله مواد اصلی تشکیل دهنده مواد جامد غیر محلول می باشد و به منظور صاف کردن عسل و جدا کردن موم از فیلتر کاغذی استفاده می شود که البته این روش تا کنون پذیرفته نشده است.

روش تشخیص عسل طبیعی و تقلبی (روش خانگی غیر علمی )

چندین روش خانگی تشخیص عسل طبیعی و تقلبی وجود دارد.

البته هیچکدام از این روش های خانگی نمی توانند بگویند که آیا عسل ارگانیک است یا خیر.

همچنین یک روش خانگی به تنهایی نمی تواند مشخص کند که یک عسل طبیعی است یا تقلبی.

متدهایی که در این بخش ارائه می دهیم، روش های خانگی تشخیص عسل طبیعی و تقلبی هستند.

ولی باید توجه کرد که برای هر کدام از این روش ها، عسل هایی وجود دارند که مستثنی هستند.

در ادامه توضیح می دهیم که چگونه با روش های خانگی، عسل طبیعی را از عسل تقلبی تشخیص دهیم.

1- تعیین غلظت و رطوبت برای تشخیص عسل طبیعی و تقلبی

عسل طبیعی نباید خیلی آبکی و روان باشد.

اگر بطری عسل را از قفسه بردارید و آن را وارونه کنید ، باید حباب هوا شکل گلابی را تشکیل دهد ، که به آرامی بالا می رود ، تا به انتهای شیشه برسد.

اگر حباب به سرعت پیش رود ، می توان گفت رطوبت عسل بالاست یا شاید خالص نباشد.

رطوبت بالای عسل طبیعی به این دلیل است که عسل “نرسیده” است.

به این معنی که آب خیلی زیادی در آن وجود دارد زیرا خیلی زود از سلول های شانه ها گرفته شده و به اندازه کافی توسط زنبورها خشک نشده است.

این مشکل تقصیر زنبوران نیست ، بلکه زنبورداران می خواسته اند روند کار را سرعت بخشند.

این نوع عسل به اندازه یک عسل رسیده، غنی از مواد مغذی و آنزیمی نیست.

2- شکرک زدن عسل یک راه مهم برای تشخیص عسل طبیعی و تقلبی

این یک اصل مهم است که عسل طبیعی حتما باید رس ببندد (متبلور شود یا شکرک بزند).

برای اطمینان از اینکه یک عسل خالص است ، امن ترین راه خرید عسل رس بسته است.

در غیر این صورت بسته به نوع گل عسل، عسل باید طی چند ماه متبلور شود.

برخی از عسل ها مانند عسل کنار به دلیل داشتن مقدار زیادی فروکتوز حتی بیشتر از یک سال طول می کشد تا رس ببندند درحالی که برخی از عسل ها مانند عسل آفتابگردان طی یکماه شکرک می زنند.

برای آزمایش عسل در مدت زمان کوتاه ، عسل را در یخچال قرار دهید.

اگر در زمان معینی (بسته به نوع گل عسل) متبلور نشد، احتمالا خالص نیست.

3- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با توجه به سرعت حل شدن عسل

عسل طبیعی نباید به سرعت در آب یا حتی در چای حل شود.

مقداری عسل را درون یک لیوان آب بریزید.

عسل طبیعی و خالص به راحتی حل نمی شود ، بلکه توده ای تشکیل می دهد و به ته لیوان می رود.

عسل ناخالص یا عسل تغذیه ای به راحتی در آب حل می شود.

4- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با کمک دستمال کاغذی

مقداری عسل روی دستمال کاغذی بگذارید.

اگر عسل ناخالص باشد جذب کاغذ می شود اما اگر عسل خالص باشد ، اینگونه نمی شود.

5- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با کمک لباس

اگر روی تی شرت یا لباس خود عسل طبیعی ریختید ، پس از شستن هیچ لکه ای نخواهد ماند چون عسل خالص لباس را لکه دار نمی کند.

6- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با کبریت و آتش

شما می توانید برای تشخیص عسل طبیعی و تقلبی ، تست کبریت و آتش را انجام دهید. یک چوب کبریت بردارید و نوک آن را در عسل فرو کنید. سپس عسل اضافی را پاک کنید. چوب کبریت را روی شعله بگیرید. اگر روشن شد پس عسل طبیعی است. چوب کبریت مربوط به عسل ناخالص به دلیل رطوبت، روشن نخواهد شد.
برای شناسایی عسل تقلبی و اصل می توانید از پارچه نخی نیز استفاده کنید. آن را درون عسل قرار دهید ، سپس آن را بالای شعله شمع نگه دارید. اگر پارچه روشن شد و عسل سوخت، عسل خالص است. توجه داشته باشید که پارچه نخی حاوی عسل ناخالص بعلت آب زیاد، روشن نخواهد شد.

7- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با نان تست

عسل را روی یک تکه نان تست بمالید. عسل طبیعی نان را در عرض چند دقیقه سفت می کند. عسل های تقلبی و مصنوعی به دلیل داشتن آب ، نان را خیس می کنند.

8- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با کمک مورچه ها

مقداری عسل را روی زمین در نزدیکی تردد مورچه ها بگذارید و صبر کنید.
در ابتدا چون رطوبت عسل طبیعی کم است، مورچه ها چندان به آن جذب نمی شوند چون اگر مورچه ها سعی کنند آن را بخورند، به آن خواهند چسبید. از طرف دیگر چون عسل طبیعی جاذب رطوبت است، بتدریج رطوبت را جذب کرده و لایه بیرونی آن رقیق تر می شود. بنابراین مورچه های بیشتری جذب آن می شوند.

9- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با قاشق

یک قاشق را در ظرف عسل بزنید تا پر شود. سپس آن را از ظرف خارج کرده و سریع حول محورش بچرخانید. اگر رطوبت عسل طبیعی مناسب باشد، عسل به دور قاشق خواهد چرخید اما اگر رطوبت آن زیاد باشد به زمین خواهد ریخت.

10- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با زرده تخم مرغ

عسل را با زرده تخم مرغ مخلوط کرده و با قاشق بزنید. اگر عسل خالص باشد به نظر می رسد که زرده پخته شده است.

11- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با تکان دادن

دو قاشق عسل را با 16 قاشق آب گرم مخلوط کرده و یک دقیقه تکان دهید. اگر عسل طبیعی باشد حباب هایی به شکل کف بر روی آن تشکیل می شود که پایدار هستند اما عسل های تقلبی یا حباب ندارند یا ناپایدارند.

ویژگی عسل طبیعی و تفاوت های آن با عسل تقلبی

1- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با بو

اگر درب بطری عسل مدتی بسته باشد، هنگام باز کردن درب، بو و رایحه مطبوع عسل طبیعی را می توانید استشمام کنید. هر نوع عسل طبیعی بویی متناسب با گل استحصال شده از آن دارد. عسلی که بوی خاصی ندارد کمی مشکوک به تقلبی است.

2- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی با مزه

عسل طبیعی، علاوه بر شیرینی خاص، دارای مزه و طعم ویژه ای است که فقط در عسل وجود دارد و عسل های مصنوعی فاقد این نوع مزه می باشند. عسل خالص و اصل به جز مزه شیرینی ، طعمی مطبوع دارد که بسته به گیاه آن فرق می کند درحالیکه عسل های نامرغوب ، تقلبی ، مصنوعی و صنعتی و تغذیه ای به جز مزه شیرینی چیزی ندارند.

3- تشخیص عسل طبیعی و تقلبی بر اساس سرعت جذب

عسل طبیعی به سرعت در دهان آب شده و جذب می شود و پس از مصرف ایجاد انرژی و نشاط می کند، در حالی که عسل مصنوعی تفاوت چندانی با نبات ندارد و دیر جذب می شود.

شناخت انواع عسل طبیعی

انواع عسل طبیعی یا عسل خالص شامل موارد زیر است:

عسل طبیعی کندو

عسل طبیعی کندو که گاها آن را عسل خالص ، عسل واقعی ، عسل ناب ، عسل اصل ، عسل خوب ، عسل ممتاز و عسل مرغوب نیز می نامند عسلی است که توسط زنبور عسل کندوهای پرورشی و بدون دخالت انسان از شهد گل های دشت، کوهستان و جنگل حاصل می گردد.

عسل طبیعی شهدی شیرین، غلیظ و چسبناک است که زنبور عسل آن را تهیه می کند؛ زنبور عسل، بر اساس استعداد غریزی و خداداد خویش، گل ‌های مفید و شفا بخش را دستچین کرده و عصاره آن را گرفته و پرورانده و به انسان هدیه می دهد. این عسل طبیعی، سرشار از مواد غذایی حیات‌ بخش است و می‌تواند بسیاری از نیازهای غذایی انسان را برطرف کند، زیرا زنبور، بهترین املاح و ویتامین ‌های گیاه را که در گل تجمع کرده، دریافت می‌کند و آن را به شکل شهدی می پروراند که قابلیت جذب فوق العاده ای در خون آدمی دارد.
عسل طبیعی رنگ‌های گوناگونی دارند.

این رنگ‌های گوناگون حاصل تغذیه زنبور از گیاهان مختلف است. در بازار عسل ایران، اغلب عسل طبیعی به‌رنگ‌های سیاه، قهوه‌ای روشن و تیره، به‌رنگ عقیق و سرخ مایل به زرد، سبز یشمی و زرد است. تا حدودی از رنگ عسل می‌توان به نسبت عسل با محیطی که زنبور در آن زیسته آشنا شد، همچنین عطر و بوی عسل نواحی مختلف، متنوع است. عسل کوهستان های پردرخت جنگل‌های مازندران، گیلان، جنگل‌های حیران و نواحی کوهستانی اردبیل، رنگی سیاه و تیره دارند.

عسل طبیعی کوهستان که از باغات میوه در کوهستان‌های آذربایجان غربی، تغذیه می‌کند، اغلب «سرخ مایل به زرد» است. زنبورهایی که از نواحی «استپ» به‌ویژه از «گون» تغذیه می‌کنند، مانند کوهستان‌های طالقان، الموت، خمین، گلپایگان، کوهرنگ، اصفهان و… به «رنگ زرد پررنگ» یا «سبز مایل به یشمی» است.

عسل طبیعی نواحی کاشان، قمصر، نیاسر و… همانند گل‌های محمدی «سرخ» و «معطر» هستند. عسل طبیعی کوهستان بدست آمده از درخت کنار، اول «سبز کم رنگ» ولی بتدریج «سرخ» رنگ می گردد.

عسل طبیعی وحشی

عسل طبیعی وحشی که گاها آن را عسل کوهی نیز می نامند عسلی است که توسط زنبورهای عسل وحشی (مستقر در کوهها و درختان) از شهد گل های دشت، کوهستان و جنگل حاصل می گردد.
از نظر آزمایشگاهی تفاوتی بین عسل وحشی و عسل طبیعی کندو وجود ندارد ولی از آنجا که میزان تولید عسل وحشی بسیار کم است قیمتی سرسام آور دارد. همین قیمت بالا باعث شده است تا سودجویان زیادی، عسل های خود را تحت عنوان عسل کوهی یا عسل وحشی به مردم بفروشند. آنها از شگردهای خاصی برای وحشی نشان دادن موم عسل و قانع کردن مشتری استفاده می کنند که بعلت بدآموزی از ذکر این روش ها خودداری می کنیم.

انتخاب نوع گل عسل طبیعی

شناخت انواع عسل طبیعی کوهستان تک گل و عسل طبیعی کوهستان چندگل یا چندگیاه

عسل تک گل که از آن به عنوان عسل یکنواخت نیز نام برده می شود در مقابل عسل چندگل یا عسل چندگیاه یا عسل چهل گیاه به کار می رود. عسل تک گل به عسلی اطلاق می گردد که دو ویژگی بارز داشته باشد: اول اینکه زنبور عسل پس از تغذیه از گیاه آن را تولید نماید و کاملا طبیعی باشد و دوم اینکه بخش اعظم شهد مورد استفاده در تهیه آن از یک گیاه خاص تامین شده باشد.
از جمله عسل های طبیعی تک گل می توان به عسل های زیر اشاره کرد:
مانند عسل گون ، عسل گون گزانگبین، عسل شوید، عسل اوکالیپتوس، عسل گلنگار ،عسل آویشن، عسل اقاقیا ، عسل هدرا ، عسل زرشک ، عسل کنار (عسل جنسی) ، عسل یونجه ، عسل مرکبات، عسل پرتقال ، عسل قنقال ، عسل اسطوخودوس ، عسل سیاهدانه، عسل مریم گلی ، عسل خارشتر ، عسل طبیعی عناب.

عسل تک گل باید طبیعی باشد

هر چند طبیعی بودن عسل نکته ای بدیهی است اما با این حال بسیاری از مردم بصورت ناخواسته عسل صنعتی و تغذیه ای را با نام عسل تک گل تهیه می کنند و در شناخت عسل طبیعی تک گل مشکل دارند. عسل تک گل باید کاملا از شهد گل و توسط زنبور عسل تهیه شود. ضمنا عسل های تغذیه ای که در تهیه آن ها شهد طبیعی بسیار کمی استفاده می شود و عسل های صنعتی که اصلا زنبور عسل در تولید آن نقشی ندارد نمی توانند به عنوان عسل تک گل تهیه و عرضه گردند.

عسل طبیعی کوهستان تک گل و شهد غالب

قسمت عمده شهد مورد استفاده در تولید عسل تک گل باید یک نوع گیاه خاص باشد، این گیاه ممکن است به صورت انبوه رشد کرده باشد. همچنین امکان دارد عسل تک گل از گیاهی تامین شده باشد که شهد زیادی تولید می کند و به راحتی قابل دسترسی است مانند: شبدر و یونجه. زنبورداران به گل هایی که زنبورهایشان به سراغ آن ها می روند دقت می کنند اگر بیشتر این گل ها از یک گونه باشد، عسلی که پس از فاصله یک تا دو روز پس از اتمام شهد منطقه آن نوع گل برداشت شود، عسل تک گل خواهد بود.

میزان تقریبی شهد عسل طبیعی کوهستان تگ گل

گاهی اوقات اگر یک گونه گل، تامین کننده حدود پنجاه درصد یا بیشتر از منابع شهد یک عسل باشد، آن عسل را به نام آن گل خاص می نامند. مانند عسل گون، عسل سدر بندری و …

روش تهیه عسل طبیعی کوهستان تک گل

می توان با روش هایی زنبورها را طوری تربیت کرد که فقط از یک گیاه خاص مثلا آویشن، شهد جمع آوری کنند. عسل تهیه شده از این روش با نام همان گل مشخص می شود، در این روش با بکار بردن روش های خاص که بیان جزئیات آن بسیار طولانی است، زنبورها عطر این گیاه را تشخیص داده و از میان چند گل که به طور همزمان گل داده اند، گل مورد نظر را شناخته و فقط از آن عسل جمع آوری می کند.
میزان عسل های تک گل موجود در بازار اندک است و اکثر عسل ها به صورت چند گیاه و ترکیبی عرضه می شود، در خرید عسل تک گل دقت کنید که حتما عسل خام و طبیعی تهیه کنید زیرا عسل های صنعتی و فرآوری شده علاوه بر اینکه هیچ خاصیت درمانی ندارد دارای عوارض زیادی برای بدن انسان می باشند.

شناخت عسل طبیعی تک گل از عسل تقلبی با استفاده از نوع گل

یکی از راه های تشخیص عسل طبیعی و تقلبی این است که نوع گل عسل را از فروشنده سوال کنید. هر عسل تک گل طعم و رنگ و خواص درمانی مخصوص به خود را داراست. بنابراین گام بعدی برای شناخت عسل طبیعی از عسل تقلبی این است که اطلاعاتی راجع انواع عسل های طبیعی داشته باشید. مثلا باید بدانید که عسل شوید تیره با شیرینی کم و عسل گون گزانگبین زرد روشن با شیرینی بیشتر است. نکته دیگری که در شناخت عسل طبیعی تک گل از عسل تقلبی به شما کمک می کند طعم عسل تک گل می باشد. هر عسل تک گل طعم خاص خود را دارد که در سالهای مختلف نباید این طعم تغییر زیادی بکند. عطر هر عسل تک گل نیز منحصربفرد است.

انتخاب بهترین برند عسل طبیعی

خرید عسل بخصوص برای افراد مبتدی کار راحتی نیست.

اگر قصد خرید عسل طبیعی را دارید بهتر است حتما قبل از خرید عسل، نکاتی را برای انتخاب یک مارک خوب و مناسب عسل بلد باشید.

اکیدا پیشنهاد میکنیم بدون آگاهی اسیر اسم و مارک و برند عسل نشوید زیرا برخی از مارک های معروف عسل، شهرت خود را از جایی دیگر به عاریه گرفته اند.

مثلا ممکن است برندی که در نوشابه یا شکلات یا … معروف شده است اقدام به بسته بندی عسل نماید.

پس لزومی ندارد در عسل هم برند خوبی باشد.

از طرف دیگر تجربه نشان داده است برندی که تخصصی کار نمی کند، نمی تواند کیفیت همه محصولات را در یک حد نگه دارد.

توجه داشته باشید که معمولا برندهایی که عسل را در ظروف خیلی کوچک بسته بندی می کنند به دنبال عسل طبیعی نیستند چراکه بسته بندی عسل طبیعی تک نفره صرفه اقتصادی ندارد فلذا برای ایشان بهترین عسل، عسل تغذیه ای است.

نکته دیگری که در انتخاب بهترین برند عسل حائز اهمیت است، خرید از برند تولید کنندگان عسل طبیعی است.

به عبارت دیگر سعی کنید از خود زنبوردار عسل بخرید. حداقل مزیت اینکار اینست که می توانید از نوع گل عسل و زمان برداشت عسل مطلع شوید و از زنبوردار طلب برگه آزمایش کنید.

برخی از برندهای معروف عسل، فقط وظیفه بسته بندی عسل را بر عهده دارند و هر فصل عسل خود را از یک تولیدکننده تامین می کنند.

بنابراین کیفیت عسل چنین برندهایی قطعا متغیر خواهد بود.

نکته آخر اینکه بقول معروف، “همه چیز قدیمیش خوبه”، بنابراین سعی کنید از برندهای عسل سابقه دار و قدیمی خرید کنید.

این برندها اگر در طول زمان مشکلی داشتند قطعا از طرف مردم طرد می شدند و اگر توانسته اند چندین دهه دوام بیاورند پس نشان می دهد محصولات خوبی به مردم عرضه کرده اند.

متاسفانه سایت ها و فروشگاه های اینترنتی عسل که عسل هایی بی کیفیت عرضه می کنند هر روز رو به گسترش است.

برندهایی که مثل قارچ یک شبه رشد می کنند و با اسامی پر زرق و برق سعی در جلب نظر مشتریان دارند و اغلب آنها (حتی به اعتراف خودشان) آشنایی اولیه هم نسبت به عسل نداشته اند ولی فقط بخاطر سودجویی وارد این عرصه شده اند.

بدترین برندهای عسل، نام های تجاری و مارک هایی هستند که سعی در تقلب یا سوء استفاده از سایر نام های تجاری دارند.

برای مثال از آنجا که طی نیم قرن گذشته، برند “عسل کوهستان” یا برند “عسل 20” (تحت نظر دکتر عموشاهی) همیشه برندهای خوشنام ، مشتری مدار و خوش سابقه ای بوده اند، همواره مورد طمع سودجویان واقع شده اند.

برخی از مارک های بی نام و نشان، نام این برندهای معتبر را در سایت خود بکار می برند تا صرفا در سرچ گوگل رتبه خوبی پیدا کنند.

البته گاهی هدفی بجز فریب مشتری ندارند.

برخی نیز سعی می کنند با اعمال تغییر جزئی در نام برند معروف عسل، نامی برای خود دست و پا کنند.

البته پس از پیگیری های قانونی و قبل از محکوم شدن در محاکم، سعی در دلجویی و معذرت خواهی دارند ولیکن نمی دانیم چه کسی جواب مشتریان متضرر را خواهد داد.

در جمع بندی این بخش باید گفت برای انتخاب یک برند خوب عسل باید به سابقه زنبوردار، سابقه برند، میزان رضایت سایر مشتریان، تخصصی کار کردن برند و اصالت برند توجه کنیم.

انتخاب بهترین برند عسل ایران شاید برای افراد کم تجربه کار سختی باشد اما حسن بزرگی دارد:

“یک عمر با خیال آسوده، عسل طبیعی و اصل می خریم”

قابل توجه مشتریان گرامی عسل کوهستان و هموطنان گرامی:

برای خرید عسل در تهران و شهرستان ها از برندهای معتبر عسل خرید نمائید. البته برند معتبر عسل با برند معروف عسل تفاوت دارد. لطفا در خرید عسل طبیعی دقت کافی به خرج دهید و عسل مورد نیاز خود ( چه از طریق حضوری یا خرید اینترنتی عسل ) را از عسل فروشی و فروشگاه عسل یا فروشگاه اینترنتی عسل معتبر تهیه کنید. از آنجا که هموطنان گرامی برای خرید عسل طبیعی در تهران مرتبا سراغ فروشگاه عسل در تهران را می گیرند به اطلاع می رسانیم که برای خرید عسل در تهران، عسل کوهستان هیچ شعبه ای در تهران ندارد و تمامی سفارشات تهران و سراسر کشور از اصفهان ارسال می گردد.
تاکید می شود که عسل کوهستان دکتر عموشاهی (عسل بیست) در تهران هیچ شعبه ای ندارد، فلذا چنانچه قصد خرید عسل کوهستان دکتر عموشاهی (عسل 20) را دارید می توانید از فروشگاه اینترنتی عسل کوهستان به نشانی ASAL20.ir خرید نمائید.

لذا تمامی عسل های دیگری که با نام « عسل کوهستان » به فروش می رسد، تحت ضمانت عسل دکتر عموشاهی نمی باشد و عواقب مصرف اینگونه عسل ها بر عهده فروشنده می باشد. لطفا در هنگام خرید عسل هایی که با نام کوهستان ارائه می گردند به لوگوی اصلی عسل کوهستان دقت فرمائید تا متضرر نشوید.

هرگونه کپی برداری از مطالب سایت عسل کوهستان ممنوع است و پیگرد قانونی دارد